wtorek, 23 kwietnia 2013

Prokalcytonina (PCT)


Oznaczanie
Imunoluminometria
Metody immunochemiczne zautomatyzowaneFunkcja
Wyniki badań przeprowadzonych na chomikach wskazują na immunomodulacyjną
funkcję prokalcytoniny. Swoiste przeciwciała PCT pozwoliły na przeżycie zwierzętom
po wywołaniu u nich wstrząsu septycznego. Jednak podobne działanie u ludzi nie
zostało jeszcze udokumentowane, podobnie jak jej wpływ na metabolizm wapnia
i fosforanów, co zaobserwowano podczas eksperymentu na chomikach. Wpływ PCT
na funkcje komórkowe jest tematem prowadzonych obecnie badań.
Synteza
Cząsteczka (masa cząsteczkowa 13 kD) składa się z 116 aminokwasów;
środkowy fragment (aminokwasy 60-91) odpowiada sekwencji kalcytoniny.
Synteza stymulowana jest przez infekcje bakteryjne, lecz niewielki wzrost
stężenia prokalcytoniny można zaobserwować również u pacjentów z urazami
wielonarządowymi jak też u chorych po rozległych operacjach. U osób zdrowych
stosując swoiste i czułe metody oznaczeń można wykryć prekursory peptydów
kalcytoniny w stężeniach rzędu kilku pikogramów na mililitr. Tworzy się ona
w komórkach C gruczołu tarczowego. Pierwotnie powstaje preprokalcytonina (141
aminokwasów). W wyniku rozszczepienia białek sygnałowych za pomocą swoistej
proteolizy w komórkach C tworzy się kalcytonina, która jest następnie wydzielana.
Proces syntezy przebiega inaczej w przypadkach ciężkich infekcji bakteryjnych
i zakażeniach ogólnych: wzrasta wówczas całkowita prokalcytonina osiągająca
stężenia w osoczu >100 (ig/ml, bez równoczesnego wzrostu kalcytoniny. W badaniach
doświadczalnych syntezę można wywołać przy pomocy endotoksyn. Istnieje
przypuszczenie, że prokalcytonina obecna w stanach zapalnych jest syntetyzowana
w komórkach neuroendokrynnych, leukocytach oraz, w szczególności, w monocytach
w wątrobie.
Rozpad
Czas półtrwania prokalcytoniny w osoczu wynosi 24 - 30 godzin. Prawdopodobnie
rozkładana jest ona na drodze proteolizy. Usuwanie drogą nerek odgrywa jedynie
nieznaczną rolę w jej kataboliźmie, w związku z czym wartość diagnostyczna nie ulega
zmianie w przypadku niewydolności nerek.
Znaczenie diagnostyczne
Infekcje bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze jak również zakażenie ogólne oraz niewydolność wielonarządowa (nawet bez wystąpienia zakażenia ogólnego) powodują
wzrost stężenia PCT w osoczu (uogólnione zakażenie bakteryjne). Poziom PCT nie
wzrasta u osób z infekcjami wirusowymi, chorobami nowotworowymi oraz alergiami
i schorzeniami autoimmunologicznymi.
Ograniczone infekcje miejscowe również nie
przyczyniają się do ewidentnego wzrostu stężenia PCT.
Po rozległej interwencji chirurgicznej obecność PCT można wykryć u niektórych
chorych na czwarty dzień po operacji. Stan wstrząsu bez obecności infekcji bakteryjnej
może prowadzić do wyraźnego wzrostu stężenia PCT, lecz jednak nie tak wysokiego
jak w przypadku infekcji bakteryjnych.
Obserwacje wykazały, że w niebakteryjnych stanach zapalnych zakres referencyjny
wynoszący <0 2="" br="" ga="" i="" ig="" nieznacznie="" osi="" podwy="" przekroczony="" szone="" zostaje="">wartości), jednak zapalenie płuc nie zawsze powoduje wzrost stężenia prokalcytoniny
i często pozostaje ono poniżej 2 (ig/L. Wartości powyżej 10 |ig/L wskazują na uogólnione
zakażenie bakteryjne lub sepsę. PCT powinno być również lepszym niż CRP wskaźnikiem
zakażenia bakteryjnego u noworodków, pod warunkiem uwzględnienia fizjologicznego
wzrostu stężenia do 20 |ig/L w ciągu pierwszej doby życia. Obecnie prowadzone
badania wykażą, czy inne parametry (lub ich kombinacje) takie jak CRP i interleukina
-8wykazują większą czułość i swoistość infekcji u noworodków. Szybciej przebiegająca
synteza interleukin (wartości maksymalne osiągane są po 90 minutach od momentu
zadziałania toksyn bakteryjnych) odgrywa tu istotną rolę. PCT z reguły koreluje z TNF-
  1. interleukiną-6 i CRP. Zmiany w jej stężeniu (wzrost/spadek) są szybsze niż CRP lecz
    wolniejsze niż TNF-a i na przykład interleukiny-
    8. W przewlekłych stanach zapalnych
    poziom interleukin podlega znacznie większym wahaniom niż wskazywałby na to obraz
    kliniczny. Oprócz tego, interleukiny i CRP nie zawsze korelują z przebiegiem stanu
    zapalnego (tendencja wzrostowa zanika, kiedy stan ostry przechodzi w przewlekły); PCT
nie podlega tzw. ujemnej regulacji (down regulation). Poziom jej wzrasta w nowotworach
komórek C tarczycy oraz w raku drobnokomórkowym oskrzeli. Szczególne zastosowanie
znajduje PCT w monitorowaniu stanu pacjentów z zakażeniem ogólnym lub urazami
wielonarządowymi z uogólnionymi zakażeniami bakteryjnymi (SIRS) (bez sepsy).
Największe znaczenie diagnostyczne ma nie samo stężenie lecz kinetyka jego zmian.
Oczekiwaną i pozytywną reakcją na podanie antybiotyków jest spadek poziomu PCT.
Ponieważ czas półtrwania wynosi 24 godziny, podczas skutecznej kuracji można
spodziewać się, że poziom PCT będzie spadał każdego dnia o połowę swojej aktualnej
wartości.
W ciągu pierwszych 10 dni trwania choroby, swoistość różnicowania pomiędzy SIRS
(bez zakażenia ogólnego) i zakażeniem ogólnym oznaczonym przy pomocy samego
PCT wynosi 90%, lecz wzrasta do 100% w miarę rozwoju choroby. Po dodaniu
neopteryny odsetek skutecznego różnicowania pomiędzy SIRS (bez zakażenia
ogólnego) i zakażeniem ogólnym wynosi 100%. W rozrostowych chorobach
hematologicznych (często przebiegających z gorączką nieznanego pochodzenia)
obecność infekcji lub jej brak została prawidłowo zdiagnozowana w 75% przypadków
w oparciu o samo PCT, natomiast w oparciu o połączenie PCT z CRP lub neopteryną 
odpowiednio w 91% i 92% przypadków. Dzięki temu znacznemu uproszczeniu uległo wdrożenie odpowiedniej kuracji antybiotykowej.
Źródło staw biodrowy.